Beurs voor onderzoek
Mohsen Ghanbari en zijn onderzoekspartners krijgen 1 miljoen euro voor hun nieuwe onderzoeksproject naar de invloed van voeding en leefstijl op breinveroudering.
Hoe beïnvloeden voedingsstoffen zoals vetten en koolhydraten je breinleeftijd? Dat is wat Mohsen Ghanbari gaat onderzoeken in zijn nieuwe NUTRICIA onderzoeksproject. Hij doet dat samen met partners uit Italië, Spanje en Roemenië, onder het Europese ERA4Health NutriBrain programma. In totaal is daarvoor 1 miljoen euro binnengehaald, inclusief 330.000 euro van de NWO.
Duizenden deelnemers
De onderzoekers gebruiken data van de ERGO studie, dat is een studie waarbij wetenschappers duizenden deelnemers al 30 jaar screenen op ouderdomsziekten. Om de 3 tot 5 jaar wordt data verzameld over de deelnemers. Zo worden er interviews gehouden, CT-scans van het brein gemaakt en bloed afgenomen.
Dit project zal vooral het effect van voeding en leefstijl op de stofwisseling in de hersenen onderzoeken. Mohsen: ‘Ook gaan we op zoek naar nieuwe biomarkers; kan ik aan bepaalde stofjes in het bloed zien welke mensen extra hersenveroudering hebben opgelopen? Als we aan bepaalde stoffen kunnen herkennen wanneer hersenveroudering gebeurt dan kunnen we ziekten zoals dementie beter voorspellen of misschien zelfs voorkomen.’
Epi(sch) Kennisfestival
Op zaterdag 28 september vond het allereerste Epi(sch) Kennisfestival van Rotterdam plaats, georganiseerd door de afdeling Epidemiologie van het Erasmus MC.
Het evenement, dat gehouden werd op Stadsboerderij De Blijde Wei in Rotterdam-Ommoord, was een groot succes.
Gedurende de middag konden bezoekers op een leuke, creatieve en toegankelijke manier meer leren over gezondheid en wetenschap.
Wat ons betreft was het evenement zeker voor herhaling vatbaar. Dus tot volgend jaar?
ERGO in Podcast NPO Radio1
Meer dan 450.000 Nederlanders leveren vrijwillig een bijdrage aan wetenschappelijke onderzoek via hun deelname aan cohortstudies.
In cohortonderzoek wordt een afgebakende groep met een gemeenschappelijk kenmerk over een lange periode herhaaldelijke gemeten en gevolgd;
van tweelingen of specifiek de bewoners van de wijk Ommoord of inwoners van Drenthe, Groningen en Friesland.
Dit levert wetenschappers unieke data op voor onderzoek naar bijvoorbeeld veroudering, erfelijkheid en risicofactoren voor ziektes.
Van vragenlijsten en hartfilmpjes tot poep- en bloedsamples, de vrijwilligers geven veel. Maar levert het hun persoonlijk ook iets op?
Verslaggever Sander Nieuwenhuijsen zet verschillende Nederlandse cohortstudies op een rij en spreekt onder andere met Martin Schilperoord,
deelnemer aan het ERGO-onderzoek over zijn ervaring en motivatie om mee te doen.
De podcast is terug te horen bij de NPO door te klikken op deze link.of via Spotify door te klikken op deze link.
De Rotterdam Memory Walk is volledig uitverkocht, inschrijven is niet meer mogelijk!
Binnen het ERGO-onderzoek wordt o.a. onderzoek gedaan naar dementie. Hiervoor werken we ook samen met andere onderzoekers binnen het ErasmusMC.
Op zaterdag 16 december 2023 organiseert de Erasmus MC Foundation de Rotterdam Memory Walk om geld op te halen voor dementieonderzoek in het Erasmus MC. Deze wandeling van circa 7 km mag je niet missen!
De Rotterdam Memory Walk start en eindigt bij het Erasmus MC. We wandelen vanaf het begin van de avond om optimaal te kunnen genieten van de mooie verlichte stad. We starten om 18.30 uur vanaf het Burg. s'Jacobplein. Tijdens deze wandeltocht passeert u enkele van de iconische bezienswaardigheden van Rotterdam. Van de bruisende Witte de Withstraat tot de indrukwekkende Markthal, de unieke Kubuswoningen, de schilderachtige Oude Haven, en de adembenemende Willemsbrug en Erasmusbrug. U wordt omringd door de schoonheid van deze verlichte stad terwijl u zich inzet voor een belangrijk doel.
Het aantal mensen in Nederland dat leeft met dementie neemt naar verwachting toe tot een half miljoen patiënten in de volgende 25 jaar. Dementie is nog steeds een dodelijke ziekte. Onderzoek naar de oorzaken en een betere behandeling van dementie zijn daarom van levensbelang!
Helpt u mee belangrijk dementieonderzoek mogelijk te maken? Laat uw voetstappen een blijvende indruk achterlaten in de strijd tegen dementie.
Inschrijven kan via deze link.
Samen tegen Dementie!
Op 7 juli werd mevrouw Schimmel, extra feestelijk ontvangen door Stanley Pham in het UMC Utrecht. Zij was de 200ste en ook laastste ERGO-deelneemer binnen de ZOOM-studie.
In de Zoomstudie wordt er met een 7T MRI onderzoek gedaan naar vaatschade in de hersenen, een mogelijke oorzaak van geheugenproblemen.
Op dit moment worden alle scans en verzamelde gegevens geanalyseerd.
We houden u op de hoogte van de resultaten.
Publiekslezing Zoom-studie
Een klein deel van de deelnemers aan het ERGO-onderzoek is uitgenodigd om mee te doen aan de Zoom-studie.
Inmiddels gingen al meer dan 100 deelnemers naar het UMC Utrecht om daar een extra MRI te ondergaan. De MRI die in Utrecht voor deze studie wordt gebruikt is een zogenaamde 7T MRI. In de MRI zit een extra sterke magneet waardoor het mogelijk is om nog betere, gedetailleerdere opnames te maken.
Binnen de Zoomstudie wordt er onderzoek gedaan naar vaatschade in de hersenen, een mogelijke oorzaak van geheugenproblemen.
Op maandag 20 maart 2023 organiseren artsen en onderzoekers van het UMC Utrecht een publiekslezing waar u ook van harte voor wordt uitgenodigd.
Tijdens deze lezing wordt er verder ingegaan op hoe het is om te leven met geheugenproblemen veroorzaakt door vaatschade in de hersenen en op nieuwe ontwikkelingen bij het stellen van de diagnose vasculaire dementie.
Ook bespreken ze recente resultaten van het wetenschappelijk onderzoek op dit vlak waarvan het onderzoek met ERGO een onderdeel is.
Het programma van 20 maart is als volgt:
19.30 uur Opening door Prof.dr. Geert Jan Biessels, neuroloog, en Petra Zandbelt, verpleegkundig specialist van de VCI poli
19.35 uur Prof.dr. Geert Jan Biessels: over vasculaire dementie: wat is het en hoe informeren hersenscans over de diagnose?
20.00 uur dr. Hilde van den Brink, onderzoekster: over de nieuwste ontwikkelingen in onderzoek
20.20 uur Prof.dr. Anne Visser-Meily (revalidiatie-arts) en een patiënt geven praktische tips en adviezen
20.40 uur Paneldiscussie en vragen
21:00 uur Einde
Wilt u deze publieklezing digitaal bijwonen?
Stuur dan een e-mail naar ergo.epi@erasmusmc.nl en we sturen u een link voor internetdeelname toe.
Gezicht weerspiegelt veroudering lichaam en geest
Afdelingshoofd Dermatologie prof. Tamar Nijsten en zijn onderzoeksgroep hebben een verband gevonden tussen hoe oud iemand eruitziet en ouderdomsgerelateerde gezondheidsproblemen.
De studie is gepubliceerd in het British Journal of Dermatology. ‘Het lijkt erop dat veroudering van lichaam en geest weerspiegelt in het gezicht’, verklaart Nijsten.
Aan de studie deden 2679 mannen en vrouwen uit het ERGO-onderzoek mee, het grote bevolkingsonderzoek waarin de gezondheid van duizenden inwoners van de Rotterdamse wijk Ommoord wordt gevolgd. Hun leeftijd was gemiddeld 65,8 jaar.
Van elke persoon werden gezichtsfoto’s gemaakt, van voren en van opzij, zonder make-up, crèmes en sieraden. Een onafhankelijk panel schatte de leeftijd van elk van de deelnemers aan de hand van deze foto’s, zonder andere informatie. Elke foto werd gemiddeld door 27 panelleden beoordeeld.
De onderzoekers berekenden het verschil tussen de geschatte leeftijd en de daadwerkelijke leeftijd. Daar hingen ze een score aan. Hoe hoger de waargenomen score, hoe jonger de persoon eruitziet voor zijn leeftijd. De onderzoekers – naast het Erasmus MC was Unilever Research and Development betrokken – koppelden de leeftijdsscore vervolgens aan de levensstijl- en gezondheidsgegevens van de deelnemers om te kijken of er relaties waren met verouderingsziekten.
Lees het hele verhaal hier.
Relatie gevonden tussen darmbacteriën en depressieve gevoelens
Dat wat er in je darmen gebeurt invloed heeft op hoe je je voelt is niet nieuw.
‘Onderzoek naar bacteriën, virussen en gisten die leven in de darm en hun invloed op de hersenen is een hype’, vertelt universitair docent Robert Kraaij van het Erasmus MC. Hij voegt daar samen met collega’s in een artikel in Nature Communications nieuwe kennis aan toe. Namelijk: het darm-microbioom hangt samen met depressieve gevoelens.
De studie werd uitgevoerd bij 1054 deelnemers aan het ERGO-onderzoek van het Erasmus MC en 3211 deelnemers van de HELIUS-studie van het Amsterdam UMC.
De samenstelling van darm-microbioom bepaalden de onderzoekers uit ontlasting en depressieve gevoelens werden gemeten met vragenlijsten.
Meer lezen over dit onderzoek? Klik hier.
Wandelen tegen dementie
Binnen het ERGO-onderzoek wordt o.a. onderzoek gedaan naar dementie. Hiervoor werken we ook samen met andere onderzoekers binnen het ErasmusMC. Op zaterdag 17 december 2022 organiseerde de Erasmus MC Foundation de Rotterdam Memory Walk om geld op te halen voor dementieonderzoek in het Erasmus MC.
Deze dag kwamen 1000 mensen in beweging om bij te dragen aan belangrijk dementieonderzoek in het Erasmus MC. Met elkaar is de geweldige opbrengst van € 108.792,- opgehaald!
Veel families en vrienden die in Rotterdam, of een route vanaf huis, met elkaar liepen voor iemand die zij lief hebben. Allen met een eigen verhaal. Voor het Erasmus MC vormde de Memory Lane een mooi veld van gele vlaggetjes en voor de start bracht het nummer ‘You’ll never walk alone’ iedereen bij elkaar. Het plein bruiste van energie voor vertrek en bij terugkomst. De verhalen die wij in aanloop naar en op deze dag zelf te horen kregen waren bijzonder. Naast de opbrengst voor dementieonderzoek is dit de reden waarom de Rotterdam Memory Walk plaatsvindt.
De editie was volledig uitverkocht! Wilt u er volgend jaar ook bij zijn en wilt u op de hoogte blijven van de Rotterdam Memory Walk 2023? Meldt u dan hier aan.
Onderzoeksbeurs van de Alzheimers Association
ERGO onderzoekers prof. Meike Vernooij (zie foto) en dr. Julia Neitzel hebben van de Amerikaanse Alzheimer’s Association (AA) een onderzoeksbeurs toegekend gekregen om verder onderzoek te doen naar hoe schade aan bloedvaten en stapeling van amyloid-eiwit in de hersenen samengaan en wisselwerking vertonen in de ontwikkeling van dementie.
De afgelopen jaren is met steun van ZonMW, de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie, bij ruim 650 ERGO deelnemers de stapeling van amyloid- eiwit in de hersenen in beeld gebracht met behulp van een PET camera.
Daarnaast wordt binnen ERGO al ruim 25 jaar veel informatie over de gezondheid van bloedvaten verzameld.
De AA onderzoeksbeurs stelt de onderzoekers in staat om deze processen van eiwitstapeling en vaatschade nauwkeurig te bestuderen en hun rol in het ontstaan van geheugenproblemen verder te ontrafelen.
Meer informatie kunt u vinden op de site van de Alzheimer's Association, klik hier.
Wat als je ineens alles vergeet?
Faces of Science
Eerder meldden wij u al dat ERGO-onderzoeker Amber Yaqub door de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) is benoemd tot één van de nieuwe jonge "gezichten van de wetenschap".
Amber werkt mee aan het programma "Faces of Science".
Dit is een initiatief van de KNAW, de Jonge Akademie en NEMO kennislink om zo jonge wetenschappers in het zonnetje te zetten en jongeren te stimuleren die op het punt staan om een studiekeuze te maken. Amber gaat jongeren een realistisch beeld geven over hoe het is om te werken in de wetenschap. Ze schrijft hiervoor blogs op de webpagina van Nemo Kennislink.
Haar blog, getiteld "Wat als je ineens van alles vergeet?" vindt u hier.
En haar blog over de valkuilen binnen epidemiologisch onderzoek kunt u hier lezen.
Amber vertelt over onderzoek wat ze heeft gedaan binnen ERGO:
Tijdens uw bezoek aan het ERGO-centrum heeft u bij het ‘cognitie’ station meegedaan met een uitgebreide reeks testen. Bijvoorbeeld een test waarbij u een andere kleur moest benoemen, dan dat er stond (de Stroop test), een test waarbij u een letter met een cijfer moest combineren (letter-digit-substitution test) of een test waarbij u een aantal woorden moest onthouden (de delayed recall test). Is het u misschien opgevallen dat er maar weinig testen waren die uw motoriek in kaart brengen?
Laat dat nou precies het onderwerp zijn waar de arts-onderzoekers van het ERGO-centrum zich op hebben gericht in een recent gepubliceerd artikel. In dit onderzoek, waarbij data van 3.025 deelnemers van het ERGO-onderzoek is gebruikt (gemiddelde leeftijd 70 jaar), blijkt dat de gemiddelde loopsnelheid ook een belangrijke informatiebron kan zijn voor het risico op dementie. In de huidige klinische setting wordt het risico op dementie namelijk ingeschat op basis van ervaren geheugenklachten en de reeks cognitietesten die u op het ERGO-centrum al onderging, maar wellicht zouden daar een aantal testen voor motoriek aan kunnen worden toegevoegd, zoals de loopsnelheid.
De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in the European Journal of Neurology (Aetiology and prognosis of the motoric cognitive risk syndrome: A population-based comparison with mild cognitive impairment: voor het gehele artikel, klikt u hier.
Foto gemaakt door: Esther Morren
Dementie mogelijk minder groot probleem dan gedacht
Het aantal mensen met dementie zal de komende jaren minder hard stijgen dan eerder werd aangenomen. Dat ontdekten onderzoekers van het Erasmus MC. Zij gebruiken een nieuw, gedetailleerd computermodel dat verder kijkt dan de vergrijzing van de bevolking.
Het aantal mensen met dementie zal verdubbelen tussen 2020 en 2050. Dat zou betekenen dat er ruim 400.000 mensen met dementie zijn in 2050. Die schatting duikt op in bijna alle informatie over de hersenaandoening.
Nieuw onderzoek met een geavanceerd computermodel wijst echter uit dat het aantal nieuwe dementiegevallen in 2050 tot zo’n veertig procent lager kan liggen dan in deze schatting. De wetenschappers van de afdelingen Maatschappelijke Gezondheidszorg en Epidemiologie van het Erasmus MC publiceerden hun studie in het European Journal of Epidemiology.
Het verschil tussen de oude en de nieuwe voorspelling is dat in de nieuwe getallen ook de verbetering in hersengezondheid over de afgelopen decennia is meegenomen. ‘De oude voorspelling was alleen gebaseerd op vergrijzing. Maar het risico op dementie wordt door meer dingen bepaald dan leeftijd. De kans dat iemand van 80 jaar in 2030 dementie krijgt is kleiner dan het risico van iemand van 80 jaar in 2000’, legt onderzoeksleider en epidemioloog Inge de Kok uit.
Wilt u hier meer over lezen? Klik dan hier.
Arfan Ikram benoemd tot voorzitter ZonMw
Prof. dr. Arfan Ikram start per 1 augustus 2022 als voorzitter van ZonMw. Ook wordt hij lid van de raad van bestuur van NWO.
Hij gaat deze functies combineren met zijn werkzaamheden als hoofdonderzoeker van ERGO en afdelingshoofd Epidemiologie.
Arfan: ‘Mijn ambitie is een bijdrage te leveren aan een optimale start, behoud van gezondheid, en maximaal herstel van ziekte voor iedereen in de samenleving.
Belangrijke speerpunten hiertoe zijn wetenschappelijk onderzoek en onderwijs, beide in de volle breedte, waarbij integriteit, duurzaamheid, diversiteit en inclusiviteit evident aanwezig zijn. Daar wil ik mij graag voor inzetten bij ZonMw en NWO.’
Op de website van ZonMw kunt u meer lezen over zijn benoeming.
Frank Wolters genomineerd voor Young Outstanding Researcher Award
Arts en ERGO-onderzoeker Frank Wolters is genomineerd voor de Young Outstanding Researcher Award van Alzheimer Nederland. Aan deze award is een geldbedrag van 100.000 euro verbonden.
Stemmen voor deze award kan door hier te klikken.
Met zijn onderzoek probeert Frank te beantwoorden hoe we de eerste ziekteverschijnselen van dementie tijdig en betrouwbaar kunnen vaststellen. Zo wordt het mogelijk te zeggen bij wie geheugenklachten wijzen op een onderliggende hersenziekte, en bij wie zij een relatief onschuldig verschijnsel zijn.
Dit onderzoek vindt plaats binnen het Alzheimercentrum van het Erasmus MC, en binnen het Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek (ERGO) in de Rotterdamse wijk Ommoord.
Aan ERGO doen ruim 18.000 gezonde vrijwilligers uit Rotterdam mee, de oudsten van hen inmiddels al langer dan 30 jaar. Zij ondergaan periodiek verschillende testen, waaronder geheugentesten en MRI-scans van de hersenen. Doordat een aantal van hen later dementie krijgt, kunnen vroege voorspellende factoren worden opgespoord. Frank wil hiermee tot nauwkeuriger informatie komen voor patiënten met geheugenklachten die de huisarts of medisch specialist in het Alzheimercentrum bezoeken.
De prijs maakt het mogelijk dat Frank zijn onderzoek uitbreidt met nieuwe, innovatieve meetmethoden, veelal thuis gedaan. Hierbij valt te denken aan digitale testen van het denkvermogen, maar ook functietesten van het onwillekeurige zenuwstelsel. Dit wordt gedaan bijvoorbeeld met behulp van een telefoon, tablet, of horloge. Door deze technologie steeds beter te benutten, hoopt hij hersenproblemen eerder te kunnen detecteren, nodeloos ziekenhuisbezoek te voorkomen, en meedoen aan wetenschap makkelijker maken. Het streven is tijdige zorg op de juiste plek: thuis als dat kan, in het ziekenhuis als dat moet.
Tot slot wil Frank het geldbedrag gebruiken om een cursus op te zetten die de betrokkenheid van ervaringsdeskundigen in wetenschappelijk onderzoek stimuleert. Deze Alzheimer Academy biedt een korte training tot patiënt-onderzoeker (of mantelzorger-onderzoeker), specifiek voor (mantelzorgers van) mensen met dementie. Hierbij kunt u denken aan interactief onderwijs over de principes van wetenschappelijk onderzoek, en de uitdagingen waar wij voor staan in het onderzoek naar dementie. Zo wordt ervaringskennis nog beter benut in het vormgeven en vertalen van onderzoek naar de dagelijkse praktijk.
Loopsnelheid en het risico op dementie
Tijdens uw bezoek aan het ERGO-centrum heeft u tijdens het geheugenonderzoek meegedaan met een uitgebreide reeks testen. Bijvoorbeeld een test waarbij u een andere kleur moest benoemen, dan dat er stond (de Stroop test), een test waarbij u een letter met een cijfer moest combineren (letter-digit-substitution test) of een test waarbij u een aantal woorden moest onthouden (de delayed recall test). Is het u misschien opgevallen dat er maar weinig testen waren die uw motoriek in kaart brengen?
Laat dat nou precies het onderwerp zijn waar de arts-onderzoekers van het ERGO-centrum zich op hebben gericht in een recent gepubliceerd artikel. In dit onderzoek, waarbij onderzoeksgegevens van 3.025 deelnemers van het ERGO-onderzoek zijn gebruikt (gemiddelde leeftijd 70 jaar), blijkt dat de gemiddelde loopsnelheid ook een belangrijke informatiebron kan zijn voor het risico op dementie. In de huidige klinische setting wordt het risico op dementie namelijk ingeschat op basis van ervaren geheugenklachten en de reeks cognitietesten die u op het ERGO-centrum al onderging, maar wellicht zouden daar een aantal testen voor motoriek aan kunnen worden toegevoegd, zoals de loopsnelheid.
De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in the European Journal of Neurology (Aetiology and prognosis of the motoric cognitive risk syndrome: A population-based comparison with mild cognitive impairment: voor het gehele artikel, klikt u hier.
Groter risico op hartaanval bij grotere diameter van de aorta
De grootte van de diameter van de thoracale aorta is een risicofactor voor hartaanvallen en andere hart- en vaataandoeningen bij mannen en vrouwen. Hoe groter de diameter, hoe groter het risico, zo lijkt het.
Vooral bij vrouwen is het risico op hartfalen sterk vergroot.
Dat schrijft epidemioloog Maryam Kavousi van het Erasmus MC in het wetenschappelijk tijdschrift Radiology.
Kavousi en haar onderzoeksgroep, die samenwerken met cardioloog Jolien Roos-Hesselink en arts-epidemioloog Daniel Bos, onderzochten de vasculaire remodellering bij 2.178 deelnemers van de ERGO-studie, waarin al decennia de gezondheid van duizenden 45-plussers uit de wijk Ommoord wordt gevolgd.
Wilt u hierover meer lezen, klik dan hier.
Onderzoek naar leververvetting en beweging
Eén van de onderzoekers van ERGO, Laurens van Kleef, heeft onderzoek gedaan naar levervetting en de invloed van beweging op het voorkomen van leververvetting in de bevolking. Leververvetting is een veelkomende aandoening die nauw samenhangt met metabole dysfunctie zoals overgewicht en suikerziekte.
In deze studie is gebruik gemaakt van de metingen gedaan met de een actimeter/horloge) bij 667 deelnemers.
Zoals verwacht, zorgde meer beweging voor een lagere kans op leververvetting. Alhoewel intensieve beweging het meest effectief was, is het heel interessant om te zien dat ook lichte beweging zoals wandelen het risico op leververvetting al verlaagde.
Deze kennis is belangrijk om betere en concrete adviezen te kunnen geven aan patiënten met vetleverziekte, juist ook aan degenen met een slechte conditie.
De resultaten van het onderzoek zijn beschreven in een artikel gepubliceerd in het tijdschrift Official journal of the American College of Gastroenterology.
Het artikel kunt u inzien door hier te klikken.
Verhoogd risico op beroerte al jaren eerder aan te tonen
Mensen met een beroerte vertonen al jaren voordat het misgaat in hun hersenen achteruitgang in het geheugen, taal, motoriek en dagelijk functioneren.
Dat blijkt uit het Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek (ERGO) van het Erasmus MC.
"Patiënten met een beroerte vertoonden vanaf ongeveer 10 jaar voor hun eerste beroerte een sterkere achteruitgang in coginitieve vaardigheden en dagelijks functioneren dan mensen die geen beroerte hadden gehad" vertelt ERGO-promovendus Alis Heshmatollah.
Meer informatie over het onderzoek van Alis vindt u hier.
Interview voor Voeding NU
Eén van de onderzoeksleiders van het ERGO-onderzoek, dr. Trudy Voortman werd geinterviewd voor het tijdschrift Voeding NU.
De aanleiding hiervoor was het afronden van een onderzoek binnen ERGO en GenR naar de effecten van macronutriënten op gezondheid en lichaamssamenstelling.
Hier is al veel onderzoek naar gedaan. De resultaten zijn tegenstrijdig. Volgens Trudy is het dan ook lastig om de gezondheidseffecten te meten van slechts één macronutriënt.
U kunt het volledige artikel lezen door hier te klikken.
Veni voor ERGO-onderzoeker
De NWO heeft aan 7 veelbelovende jonge wetenschappers uit het ErasmusMC een Veni-financiering van 280.000 euro toegekend.
En dr. Frank Wolters van de afdeling Epidemiologie, een bekende binnen in het ERGO-onderzoek, is één van hen.
Frank vertelt: "1 op de 4 ouderen heeft een verhoogd risico op beroerte en dementie doordat zij zonder het te weten een herseninfarct hebben doorgemaakt.
In dit onderzoek neem ik deze "stille" infarcten onder de loop om kenmerken en mechanismen te ontrafelen die een gepersonaliseerde behandeling tegen beroerte en dementie mogelijk maken".
Subsidie van Alzheimer Nederland
Alzheimer Nederland heeft Mohsen Ghanbari, moleculair epidemioloog en universitair docent bij de afdeling Epidemiologie, een beurs toegekend voor zijn onderzoek naar de genetica van de ziekte van Alzheimer.
Hoewel de precieze oorzaak van dementie nog steeds niet bekend is is het wel al duidelijke dat er een aantal genen een rol spelen. Genen liggen op het zogeheten coderen DNA. Dit coderende DNA beslaat 2% van ons gehele DNA.
De rest van ons DNA bestaat uit niet-coderend DNA en werd lange tijd als overbodig gezien. Maar steeds vaker blijkt uit onderzoek dat het niet zo overbodig is als werd gedacht.
Mohsen zal de subsidie van Alzheimer Nederland gebruiken om binnen ERGO verder onderzoek te doen naar het niet-coderend DNA en andere metabolieten (moleculen in het bloed zoals suikers, aminozuren, vetten en vetzuren.
Eén op de vijf mensen meed de huisarts tijdens de eerste lockdown
In april 2020 zijn meer dan 8500 ERGO-deelnemers uitgenodigd om een vragenlijst in te vullen omtrent COVID-19.
Er werden onder andere vragen gesteld over zorggebruik tijdens de pandemie. De eerste resultaten van dit onderzoek zijn op dinsdag 23 november 2021 gepubliceerd in het tijdschrift PLOS Medicine (link). Deze studie gaat over zorgmijding en is o.a. uitgevoerd door ERGO-promovendus en socioloog Marije Splinter.
Zij vertelt: "1 op de 5 mensen ervaarde klachten tijdens de pandemie, maar heeft hiervoor geen contact opgenomen met de huisarts of medisch specialist.
Eenderde van deze groep mensen had alarmerende klachten zoals pijn op de borst, hartkloppingen en krachtverlies in een arm of been.
Kwetsbare mensen waren vooral geneigd om zorg te mijden.
Dit zijn bijvoorbeeld ouderen, mensen met een fragiele gezondheid, een chronische ziekte, of mensen met klachten van depressie en angst.
Het is nog niet compleet duidelijk waarom zoveel mensen zorg gemeden hebben. Volgens de onderzoekers zijn mogelijke redenen de angst voor een COVID-19-infectie of angst om de zorg te belasten. Marije: "Wij vinden het belangrijk om te benadrukken dat het veilig is om de huisartsenpraktijk of het ziekenhuis te bezoeken. Er worden verschillende maatregelen genomen om de kans op een infectie met het virus te verkleinen. Daarnaast kan op tijd aan de bel trekken met klachten gezondheidsproblemen op zowel de korte als de lange termijn voorkomen."
Het NRC heeft ook een artikel geschreven over deze studie en heeft hiervoor gesproken met dr. Silvan Licher (afdeling Epidemiologie) en dr. Evelien de Schepper (afdeling Huisartsgeneeskunde). Dit artikel kunt u hier lezen.
Nederlandse Voedingsonderzoeksdagen
Vorige week vonden de jaarlijkse Nederlandse Voedingsonderzoeksdagen plaats (Dutch Nutritional Science Days 2021), een congres waar jonge voedingsonderzoekers uit heel Nederland hun bevindingen en kennis delen.
Tijdens dit congres kregen onder andere vier jonge ERGO-onderzoekers de eer om een presentatie te geven over hun onderzoek naar voeding en gezondheid. Zo presenteerde Isabel Slurink, gastonderzoeker van Tilburg universiteit, haar resultaten over zuivelinname en diabetesrisico. Maria Jacobo presenteerde haar onderzoek naar de inname van verschillende soorten dranken en diabetes. Anniek van Westing gaf een presentatie over mogelijke effecten van koffie op de nierfunctie. En tot slot, vertelde Tosca de Crom hoe gezonde voedingspatronen mogelijk kunnen bijdragen aan het verminderen van het risico op dementie en wat we daarover kunnen leren met behulp van de onderzoeksgegevens die zijn verzameld in ERGO.
Trudy Voortman, onderzoeksleider voeding en leefstijl in ERGO, organiseerde dit nationale congres dit jaar voor de vierde keer en leidde als voorzitter de bijeenkomst en discussies.
Wilt u er meer over weten? Klik dan hier.
Fellowship Mohsen Ghanbari
Elk jaar worden tijdens het evenement Lof der Geneeskunst de fellows aangekondigd. Dit jaar was Mohsen Ghanbari, onderzoeksleider binnen ERGO, één van de gelukkigen. Met het geld behorend bij een fellowship kan hij de komende 4 jaar zijn onderzoek voortzetten.
Als huisarts in Iran viel het Mohsen op dat veel van zijn patiënten last hadden van ouderdomsziekten zoals dementie of hart- en vaatziekten. Hij wilde het probleem bij de kern aanpakken. Na zijn werkdagen studeerde hij daarom tot in de late uurtjes door. Zo lukte het hem om een onderzoeksplaats in Nederland te bemachtigen.
Door twee onderzoekstromingen, de epidemiologie en de moleculaire biologie, te combineren wil Mohsen ouderdomsziekten beter kunnen voorspellen. En daarvoor gebruikt hij onderzoeksgegevens van het ERGO onderzoek.
Hij vertelt: ‘In de bloedmonsters ga ik op zoek naar biomarkers. Kan ik aan die bepaalde stofjes in het bloed zien welke mensen in de afgelopen jaren een ouderdomsziekte hebben ontwikkeld? Als we die aanwijzingen hebben kunnen we beter per individu voorspellen wat de kans op een bepaalde ziekte is. En ook niet onbelangrijk: als we weten welke genen en welke moleculaire paden achter een ziekte zitten kunnen we op zoek gaan naar een behandeling.’
Dementie: van oorzaken tot begeleiding en behandeling
Op vrijdag 17 september organiseerde ERGO samen met het Alzheimercentrum Erasmus MC een interactieve webinar ter ere van Wereld Alzheimer Dag 2021. De webinar bestond uit drie korte presentaties van deskundigen over de ziekte van Alzheimer, waaronder een presentatie over het ERGO PET-CT onderzoek.
Wilt u het webinar bekijken? Klik hier
Eenzaamheid tijdens de pandemie
Eenzaamheid onder ERGO-deelnemers nam in de eerste paar weken van de COVID-19 pandemie flink toe, maar herstelde ook in het voorjaar van 2020. Gevoelens van sociale verbondenheid met naasten bleven in diezelfde periode juist stabiel hoog.
Dat blijkt uit onderzoek gedaan door Isabelle van Velpen, ERGO-promovendus. Dit onderzoek werd gedaan met behulp van vragenlijsten die meer dan 5000 ERGO-deelnemers tussen 22 april en 31 juli 2020 hebben ingevuld. Dankzij de antwoorden op de vragenlijsten die elke twee weken werden verstuurd, konden de onderzoekers in kaart brengen hoe eenzaamheid, sociale isolatie en sociale verbondenheid in die periode veranderden.
Zo verdubbelde eenzaamheid tijdens de eerste weken van de pandemie vergeleken met voor de pandemie. Vrouwen, mensen die alleen woonden, mensen met depressieve klachten en mensen die zich voorafgaand aan de pandemie al eenzaam voelden, hadden een hogere kans om zich tijdens de pandemie eenzaam of minder verbonden te voelen. Mensen met een huisdier voelden zich juist minder eenzaam en minder sociaal geïsoleerd tijdens de pandemie. Bij al deze groepen mensen herstelde eenzaamheid zich met hetzelfde tempo.
Steun op maat voor mensen die kwetsbaar zijn voor gevoelens van eenzaamheid kan in de toekomst een uitkomst bieden om eenzaamheid op te vangen, ook na afloop van de pandemie.
De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in International Psychogeriatrics (Determinants of social health trajectories during the COVID-19 pandemic in older adults: voor het gehele artikel, klik hier.
In Nederland kan niemand zeggen dat hij geen enkele kans heeft gekregen
Afgelopen zomer verschenen er in Medisch Contact vier interviews met interessante artsen.
Prof.dr. Arfan Ikram , de hoofd onderzoeksleider van ERGO, was één van hen.
Het interview vindt u hier.
Subsidie van de Alzheimer's Association
De Amerikaanse Alzheimer’s Association heeft Daniel Bos, epidemioloog en universitair hoofddocent verbonden aan de afdeling Epidemiologie en Radiologie & Nucleare Geneeskunde, een subsidie toegekend voor zijn onderzoek naar vaataandoeningen in relatie tot hersenveranderingen.
In zijn onderzoek gaat hij onderzoeken in hoeverre veranderingen in slagaderverkalking (gemeten met CT-scans) in de bloedvaten tussen het hart en de hersenen van belang zijn voor de ontwikkeling van dementie en de ziekte van Alzheimer.
De effecten van veranderingen in slagaderverkalking over de tijd op de gezondheid van de hersenen en de ontwikkeling van dementie zijn echter nog grotendeels onbekend.
Bos gaat daarom in eerste instantie kijken onder invloed van welke factoren deze veranderingen tot stand komen en of deze veranderingen ook invloed hebben op het verloop van veranderingen in de hersenen en dementie.
Met behulp van nieuwe computer methoden (kunstmatige intelligentie), gaat hij proberen om op basis van de status van slagaderverkalking de “leeftijd van de bloedvaten” vast te stellen. Men kan zich voorstellen dat de kalenderleeftijd van iemand met veel schade aan de bloedvaten aanzienlijk kan verschillen van de “bloedvat-leeftijd” (die mogelijk dan hoger zal liggen).
Vervolgens zal hij kijken of hij met deze resultaten het risico op dementie nauwkeuriger kan voorspellen.
Een belangrijk onderdeel van dit onderzoek voert Bos uit in een steekproef van 1.000 deelnemers van het ERGO-onderzoek.
Dekkerbeurs voor dr. Maryam Kavousi
De Hartstichting heeft dit jaar voor de 35ste keer de Dekkerbeurzen uitgereikt en ERGO-onderzoeksleider dr. Maryam Kavousi is één van de gelukkigen.
Met deze beurs zal ze de komende jaren onderzoek gaan doen naar de twee meest voorkomende hartziekten: hartfalen en boezemfibrilleren. Bij hartfalen is de pompkracht van het hart verminderd en bij boezemfibrilleren klopt het hart onregelmatig en vaak ook te snel. Maryam gaat onderzoeken hoe deze hartziekten samenhagen en hoopt zo er achter te komen bij welke patiënten regelmatige controle nodig is om beide hartziekten op tijd te kunnen ontdekken.
Het onderzoek zal bestaan uit het analyseren van (anonieme) medische gegevens van tienduizenden mensen, onder andere de gegevens van de deelnemers aan het ERGO-onderzoek.
Koninklijke onderscheiding
Prof.dr. Bert Hofman, voormalig hoofd van de afdeling Epidemiologie, is benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
Tot zijn grote verrassing werd Bert, tegenwoordig professor aan de Harvard University, op de Nederlandse ambassade in de Verenigde Staten ontboden voor de ceremonie.
Bert is de initiatiefnemer van ERGO en één van de meest geciteerde wetenschappers in Nederland. Resultaten uit deze nog steeds lopende studie leiden tot wetenschappelijke publicaties en nieuwe algemene inzichten in de ontwikkeling van ziekte, gezondheid, lifestyle en preventie van ziekten.
Goed nieuws
Maar liefst twee onderzoekers van de afdeling Epidemiologie zijn toegelaten tot een leiderschapsprogramma. U kent deze onderzoekers waarschijnlijk allebei al van het ERGO-onderzoek, Daniel Bos en Frank Wolters.
Daniel zal het Dutch Cardiovascular Alliance Leadership programma gaan volgen. En Frank is toegelaten tot het Public Health & Care Research Leadership programma.
Daniel Bos: “In het kort is het Dutch Cardiovascular Alliance Leadership programma ontwikkeld voor toekomstige leiders in het veld van hart- en vaatziekten. Naast het ontwikkelen van leiderschapsvaardigheden wordt er gelijktijdig met collega-experts vanuit verschillende disciplines aan oplossingen voor actuele vraagstukken op het gebied van hart- en vaatzieken gewerkt.
Tijdens en na afloop van het programma heb ik als DCVA-ambassadeur een netwerk waarmee ik me actief kan inzetten voor het realiseren van de ambities van de DCVA; een vermindering van de ziektelast door hart- en vaatziekten van 25% in 2030.”
Frank Wolters: “Het programma van het Public Health & Care Research Leadership brengt toekomstige leiders op het gebied van Volksgezondheid en Gezondheidszorg bijeen. Het programma is vanuit verschillende instituten opgezet, o.a. vanuit het Netherlands Institute for Health Sciences (NIHES) uit het ErasmusMC, de Netherlands School of Public Health and Care Research (CaRe) en de Universiteit van Cambridge. Het programma is niet alleen om leiderschapsvaardigheden op te doen maar ook om deze steeds beter toe te gaan passen in het onderzoeksveld, waardoor ik ideeën kan gaan omzetten in daadwerkelijke verandering.”
MRI onderzoek naar de functie van kleine hersenvaatjes bij deelnemers van ERGO
Na de heropening van het ERGO centrum kon eindelijk ook de lang geplande ZOOM MRI studie binnen ERGO echt van start! In deze studie werken we samen met het Universitair Medisch Centrum (UMC) in Utrecht en ‘zoomen’ we in op de functie van kleine hersenvaten bij het ontstaan van hersenschade, dementie en geheugenproblemen.
Mevrouw Lindeman was de allereerste ERGO-deelneemster die naar Utrecht reisde voor de ZOOM scan. Zij kreeg van UMC Utrecht onderzoeker Stanley Pham een bloemetje om dit feestelijke moment te vieren.
Waarom vinden we dit onderzoek belangrijk?
Binnen eerder ERGO-onderzoek hebben we gezien dat hersenschade die het gevolg is van aandoeningen van de kleine hersenvaten een belangrijke rol speelt in het ontstaan van dementie. Maar diverse onderzoeken laten zien dat deze aandoeningen óók in de hersenen van gezonde personen, zonder dementie, aanwezig zijn.
In samenwerking met het UMC Utrecht werken we daarom aan het onderzoeken van de precieze functie van deze kleine hersenvaten en aan hoe de aandoeningen aan de kleine hersenvaten ontstaan. In het verleden konden deze kleine hersenvaten met een MRI-scan niet bestudeerd worden omdat de apparatuur hiervoor niet gevoelig genoeg was. Maar dit kan met een nieuwe techniek en een krachtigere MRI-scanner nu wel in het UMC Utrecht.
We gaan 200 willekeurig geselecteerde ERGO-deelnemers uitnodigen om deel te nemen aan deze éénmalige extra MRI-scan in Utrecht. Dit onderzoek is een éénmalig extra onderdeel van het ERGO-onderzoek en dus geen vervanging voor de reguliere onderzoeksrondes die plaatsvinden in het ERGO-centrum.
Krijgt u een uitnodiging en wilt u meedoen? We hopen u snel te zien in Utrecht!
Ons onderzoekscentrum is weer geopend!
Vanaf 1 mei is het ERGO centrum weer open voor deelnemers!
Wij zijn blij dat wij u weer mogen verwelkomen. Uiteraard staat uw gezondheid voorop en zijn er diverse maatregelen genomen om een veilig bezoek mogelijk te maken. Hierdoor kan een bezoek aan ERGO er anders uitzien dan u gewend bent. Meer hierover leest u in onze folder, klik hier.
Wij starten ERGO op in fases. Wij zijn begonnen met het uitnodigen van deelnemers uit ERGO Plus en ERGO Jong voor een nieuwe onderzoeksronde.
Daarnaast is ook de PET/CT studie en de MRI studie opnieuw opgestart.
Heeft u vragen over een bezoek aan ERGO? Neem dan contact op via telefoonnummer: 010-7038900 of via e-mail: ergo.epi@erasmusmc.nl
Wij hopen u snel weer te zien!
ERGO ZOEKT DEELNEMER
ERGO bestaat dit jaar 30 jaar en inmiddels hebben bijna 18.000 deelnemers mee gedaan aan ons onderzoek. De tevredenheid van onze deelnemers is onze belangrijkste prioriteit. Wij horen graag wat goed is aan het onderzoek, maar nog liever horen wij wat er verbeterd kan worden. Daarom starten wij dit jaar met een deelnemerspanel.
Het doel van dit deelnemerspanel is om op een gestructureerde manier terugkoppeling te krijgen van onze deelnemers. Wat vindt u van de onderzoeken? Zijn ze te belastend? Krijgt u voldoende terugkoppeling? Maar daarnaast willen wij ook graag uw mening over nieuwe onderzoek ideeën.
Het panel zal ongeveer 2 keer per jaar bijeenkomen, waarbij de eerste keren digitaal zullen zijn vanwege het coronavirus. Een bijeenkomst zal maximaal 2 uur duren.
Lijkt het u leuk om onderdeel te zijn van dit panel? Stuur dan een mail naar ergo.epi@erasmusmc.nl
Krimpende hersenen bij minder sociaal contact
De hersenen van mensen die zich minder sociaal gesteund voelen, krimpen iets sneller dan de hersenen van mensen die meer sociale steun ervaren. Dat ontdekte Erasmus MC-onderzoeker Isabelle van der Velpen.
Onderzoeker Isabelle Van der Velpen keek naar het hersenvolume over tijd. Wat bleek? De hersenen van mensen die zich minder sociaal gesteund voelden, krompen iets sneller dan de hersenen van mensen die meer sociale steun ervaarden. Ook keek ze naar het hersenvolume van getrouwde mensen en mensen die nooit getrouwd waren. Getrouwde mensen hadden gemiddeld 8,27 ml meer aan hersenvolume dan ongehuwden. Van der Velpen publiceerde haar bevindingen in het wetenschappelijke tijdschrift Biological Psychiatry: Cognitive Neuroscience and Neuroimaging.
Meer over dit onderzoek leest u op Amazing ErasmusMC
ERGO onderzoek gepubliceerd in The Lancet Healthy Longevity
ERGO promovenda Jendé Zijlmans heeft recent haar onderzoek in de gerenomeerde Lancet Healthy Longevity (= Lancet Gezond Oud Worden) gepubliceerd.
Leeftijdsgerelateerde hersenschade kan bij bepaalde individuen leiden tot klinische klachten van deze hersenschade, terwijl andere individuen deze klachten niet hebben. Deze verschillen in gevoeligheid voor hersenschade kunnen worden verklaard door cognitieve reserve en hersenreserve, die verwijzen naar individuele verschillen in de functionaliteit en structuur van de hersenen. Hogere cognitieve en hersenreserve zijn in verband gebracht met een betere gezondheid op latere leeftijd, in het bijzonder een verminderd risico op dementie. Bovendien lijken een hogere cognitieve en hersenreserve ook samen te hangen met een lager sterfterisico, maar tot nu toe was het onduidelijk of deze een wisselwerking hebben met een algemeen leeftijds-gerelateerd verlies van fysieke fitheid, bijv. kwetsbaarheid, met betrekking tot het sterfterisico.
Dit hebben we onderzocht bij 1.490 deelnemers van de Rotterdam Studie. Onze studie vond een verband tussen een hogere cognitieve en hersenreserve met een lager sterfterisico. Het verband tussen cognitieve reserve en mortaliteit was meer uitgesproken wanneer we rekening hielden met kwetsbaarheid, wat aangeeft dat een hogere cognitieve reserve leidt tot een lagere mortaliteit met name bij kwetsbare deelnemers. Deze wisselwerking hebben we niet gevonden voor hersenreserve. Samen met eerdere onderzoeken suggereert ons onderzoek dat cognitieve reserve, hersenreserve en kwetsbaarheid concepten zijn waarmee rekening gehouden moet worden bij het onderzoeken van methoden om het sterfterisico te verlagen of gezonde levensjaren te verlengen.
De originele publicatie vindt u onder deze link.
ERGO deelnemers deel van groots Nederlands slaaponderzoek
ERGO deelnemers namen deel aan groots Nederlands slaaponderzoek. Dit onderzoek werd uitgevoerd door o.a. postdoctoraal onderzoeker Desi Kocevska (foto) en werd gepubliceerd in het gerenomeerde Nature Human Behaviour.
In totaal is de slaap van meer dan 1.1 miljoen mensen onderzocht in één van de grootste studies in zijn soort ooit; 200.358 Nederlanders, 471.759 Britten en 409.617 Amerikanen in de leeftijd van 1 tot 100 werden onderzocht. Voor Nederland betekent dit zelfs dat de slaap van meer dan 1% van de Nederlandse bevolking onderzocht is in deze studie.
Uit het onderzoek blijkt dat in Nederland niet zozeer de slaapduur een probleem is, maar vooral ook de slaapkwaliteit. Een slechte slaapkwaliteit bestaat onder andere uit problemen met in slaap vallen, doorslapen of niet uitgerust wakker worden. Slechts 6% van de Nederlanders rapporteerde een slaap buiten de hoeveelheid slaap die als acceptabel wordt gezien voor hun leeftijd, al komt dit meer voor bij mensen van middelbare en oudere leeftijd. Zo’n 10 tot 20% van de Nederlandse deelnemers rapporteerde een slechte slaapkwaliteit. Deze klachten komen in de Verenigde Staten zelfs nog tot 3 keer meer voor.
Behandeling en preventie zal zich dan ook met name moeten gaan richten op het verbeteren van de slaapkwaliteit, zoals het sneller in slaap vallen of beter doorslapen, in plaats van het simpelweg proberen te verlengen van de slaap. Daarnaast kan de informatie uit dit project gebruikt worden door bijvoorbeeld huisartsen en specialisten als referentiewaarde om meer inzicht te krijgen in de specifieke slaapverwachting voor een patiënt op basis van geslacht en leeftijd.
Het project werd gefinancierd door de Hersenstichting en staat aan de basis van de beleidsvorming over slaap van de Hersenstichting en Trimbos.
Wilt u meer weten over slaap? ons slaapexpert en onderzoeksleider Annemarie Luik vertelt hier meer: Weetjes over slaap.
De eerste resultaten van de COVID-19 vragenlijst zorgen voor media aandacht!
Eén op de vijf Nederlanders heeft ondanks medische klachten zorg vermeden tijdens de eerste fase van de COVID-19 pandemie. Dat blijkt uit onze ingevulde vragenlijsten in combinatie met gegevens uit de grootschalige huisartsenregistratiedatabase Rijnmond Gezond in de regio Rijnmond. De studie was onder leiding van ERGO arts en epidemioloog Silvan Licher, en huisarts en onderzoeker Evelien de Schepper van de afdeling Huisartsgeneeskunde van het Erasmus MC.
“Van de ERGO deelnemers met medische klachten die geen zorg heeft gezocht of gekregen, rapporteerde ruim een derde (36%) kenmerkende klachten die kunnen duiden op ernstige, onderliggende ziektes, zoals hartaandoeningen, beroertes of kanker.” Aldus Evelien de Schepper aan Amazing Erasmus MC.
Silvan Licher: “Deze studie is nog in volle gang, maar de voorlopige resultaten geven een goed beeld van de verandering in zorggebruik als gevolg van de eerste lockdown in de regio Rijnmond”.
Interesse? Lees dan het originele artikel op deze link.
Corona-onderzoek ERGO
In april 2020 zijn we gestart met het Corona-onderzoek in ERGO waarbij we vragenlijsten verstuurden naar al onze deelnemers.
Voor het eerst in de geschiedenis van ERGO was een deel van de vragenlijsten digitaal in te vullen op een PC, laptop of tablet. We hopen dit in de toekomst vaker te kunnen doen!
Op dit moment worden alle verzamelde gegevens geanalyseerd.
Natuurlijk houden we u op de hoogte van de resultaten van ons onderzoek.
Een Young Investigator Award
Begin februari kreeg Kimberly van der Willik, één van de onderzoekers van ERGO, een Young Investigator Award van de International Cognition and Cancer Task Force (ICCTF) in Denver, Colorado, uitgereikt. Dit is een prijs voor jonge onderzoekers die onderzoek doen naar de functies van de hersenen van patiënten met kanker.
Kimberly vertelt: "We weten dat mensen met een tumor buiten de hersenen, dat wil zeggen buiten het centraal zenuwstelsel, soms problemen kunnen krijgen met verschillende functies van de hersenen. Voorbeelden van deze functies zijn het geheugen en het concentratievermogen. Deze functies noemen we cognitieve functies. Kankerbehandeling zoals chemotherapie kan deze cognitieve functies beïnvloeden, wat kan leiden tot cognitieve problemen.
Steeds meer wetenschappelijk onderzoek laat zien dat patiënten soms ook al voor start van kankerbehandeling cognitieve problemen kunnen hebben. Dit zou erop kunnen duiden dat kanker zelf, los van de behandeling, ook de cognitieve functies nadelig kan beïnvloeden. Maar de cognitieve problemen vlak na een kankerdiagnose zouden ook veroorzaakt kunnen worden door gevoelens van angst en somberheid die patiënten ervaren in deze periode.
Om te kijken wat het effect van de ziekte zelf is op het cognitief functioneren, los van de psychologische factoren, hebben we binnen het ERGO-onderzoek de cognitieve functies en de structuur van de hersenen voorafgaand aan de kankerdiagnose onderzocht. Vaak zijn er namelijk al langere tijd kankercellen in het lichaam voordat de kanker klachten geeft en wordt vastgesteld.
Wij zagen geen verschil in de cognitieve functies van deelnemers die gedurende de looptijd van het ERGO-onderzoek werden gediagnosticeerd met kanker en die van deelnemers die geen kanker hadden gekregen. We zagen wel dat er mogelijk al enkele veranderingen zijn in de structuur van de hersenen voordat iemand met kanker wordt gediagnosticeerd. Dit zou bijvoorbeeld veroorzaakt kunnen worden door een reactie van het lichaam op het ziekteproces, maar meer onderzoek is nodig om dit te bevestigen.
Met dit onderzoek zijn we weer een stapje dichterbij het uitzoeken van de oorzaken van cognitieve problemen bij patiënten met kanker. Er zijn echter nog veel meer studies nodig om alle oorzaken te onthullen, maar de ERGO-deelnemers en het ERGO-onderzoek hebben duidelijk een mooie bijdrage geleverd."
Groot onderzoek naar de preventie van Dementie
Het nieuwe Netherlands Consortium of Dementia Cohorts (NCDC) gaat onderzoek doen naar preventie van dementie, op basis van gegevens die sinds lange tijd worden verzameld in negen Nederlandse cohorten. Ze ontvangen hiervoor subsidie van het ZonMw-programma Memorabel en Alzheimer Nederland.
Dementie is een complexe aandoening met meerdere oorzaken. Zowel aanlegfactoren (genetica) als omgevingsfactoren veroorzaken veranderingen in de hersenen die uiteindelijk leiden tot dementie. Het is onmogelijk om al deze factoren in één cohort te onderzoeken. Door gegevens uit diverse bestaande cohorten te delen, te harmoniseren en in samenhang te onderzoeken, hoopt het nieuwe NCDC consortium beter te begrijpen hoe de ziekte ontstaat. Op deze manier kunnen nieuwe aangrijpingspunten worden gevonden voor preventie van dementie.
Wat is een cohort?
Een cohortonderzoek is een onderzoeksmethode waarin een groep personen over lange tijd gevolgd wordt om te kijken welke aanlegfactoren en omgevingsfactoren samenhangen met het ontstaan van ziekte. Er kunnen gegevens verzameld worden met vragenlijsten of met metingen in bloed, in hersenvocht of op hersenscans.
De cohorten die hun data delen in dit nieuwe onderzoek zijn:
Amsterdam Dementia Cohort (VUmc)
Doetinchem Cohort Studie (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu)
Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek (Rotterdam Study) (Erasmus MC)
European Prevention of Alzheimer’s Dementia consortium (EPAD) (VUmc)
Leiden Longevity Study (LUMC)
Lifelines (UMC Groningen)
Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA) (VU)
Maastricht Study (Maastricht UMC)
Secondary Manifestations of ARTerial disease-Magnetic Resonance (SMART-MR) Study (UMC Utrecht)
Voor het onderzoek naar de preventie van dementie worden zo, van in totaal 200.000 mensen, gegevens in samenhang met elkaar bestudeerd. Het onderzoek gaat aanlegfactoren en omgevingsfactoren relateren aan hersenveranderingen die optreden bij dementie, waaronder de ziekte van Alzheimer en vasculaire dementie, en met geheugenfunctie en het dagelijks functioneren.
Rekening houden met verschillen tussen mannen en vrouwen.
Huisartsen die in hun spreekkamer rekening houden met verschillen tussen mannen en vrouwen, bieden een betere kwaliteit van zorg dan huisartsen die dat niet doen.
Dit is het ondewerp van een interviewreeks waarvoor Arts-epidemioloog Silvan Licher, onderzoeker binnen ERGO, werd geinterviewd.
Het interview is te vinden op de site van ZonMw, klik hier.
Slechte slaper krijgt vaker problemen met rouwen.
Slechte slapers krijgen vaker ernstige problemen als een dierbare overlijdt. Ze kunnen het verlies moeilijker een goede plek geven en lopen een groter risico op lichamelijke of geestelijke klachten die hen langdurig belemmeren in hun sociale leven of hun werk.
De meeste mensen krijgen te maken met rouw wanneer een dierbare sterft. Het is logisch dat mensen in de periode dat ze rouwen vaker slaapproblemen krijgen. Onderzoekers van het Erasmus MC en de Universiteit van Arizona wilden echter weten of er andersom ook een verband is, dus: lopen mensen die in een normale situatie al slechter slapen meer risico op een moeilijk rouwproces als een dierbare overlijdt?
De onderzoekers stelden daarom vragen over onder andere slaap aan ruim 1500 deelnemers van het bevolkingsonderzoek Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek (ERGO). Ook werd hun slaap-waakritme gemeten met een bewegingsmeter, gedurende 7 dagen en nachten. Zes jaar later deden de onderzoekers dat nog een keer in onder andere de deelnemers die inmiddels een dierbare hadden verloren.
Meer informatie over dit onderzoek kunt u lezen op het platform Amazing Erasmus